ЦЕЛИЩЕВА Лариса Михайловна (1903 ж. 20 қазан – 1957 ж. 21 шілде)-Қазақстандық ветеринариялық микробиолог және Қазақстанның көрнекті ғалым-протозоологы, эпизоотология және микробиология бөлімі бойынша аға ғылыми қызметкердің міндетін атқарушы (1936), биология ғылымдарының кандидаты (1946), “Паразитология” мамандығы бойынша аға ғылыми қызметкер (1946), Қазақ ҒЗ ветеринария институтының протозоология зертханасының меңгерушісі (1942 – 1946; 1953 – 1957). “Еңбек айырмашылығы үшін” (1945) және “1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы ерен еңбегі үшін” (1946) медальдарымен марапатталған.

Казан губерниясының Бугульма қаласында бригадир отбасында дүниеге келген.

1921 жылы Новосибирск қаласының II сатыдағы 2 – ші кеңестік мектепте орта білім алды.

1924 жылы тамызда Сібір (Омбы) ветеринария институтына түсіп, 1930 жылы ақпанда бітірді.

1930 жылдың 10 мамырынан 5 тамызына дейін Ахалцих қаласында (Грузия) эпизоотолог-дәрігер болып жұмыс істеді. 1930 жылдың тамызында Л.М. Целищева отбасылық жағдайға байланысты Алма-Ата қаласына көшуге мәжбүр болып, онда ол бір мезгілде ет бақылау станциясының меңгерушісі және қалалық санитарлық ветеринария дәрігері лауазымында қызмет атқарды.

1931 жылы наурызда Казнаркомзем ветеринариялық басқармасының шешімімен Л.М. Целищева Қазақ ғылыми-зерттеу ветеринария институтына диагностикалық бөлімшенің ветеринария дәрігері лауазымына ауыстырылды.

1932 жылы наурызда ірі қара мал аурулары зертханасына кіші ғылыми қызметкер болып тағайындалып, онда Л.М. Целищева 1934-1935 жылдары ірі қара мал аурулары зертханасының меңгерушісі қызметін атқарды. Осы жылдары Л.М. Целищева ірі қара малдың өкпесінің жалпы қабынуын (перипневмония) емдеу бойынша жұмыстар жүргізді, ірі қара малдың перипневмониясының иммунологиясы бойынша зерттеулер жүргізді және жылқылардың менингит тәрізді ауруының этиологиясы анықталды.

Микробиология бойынша орындалған жұмыстар және оларды ғылыми бағалау бойынша ВАСХНИЛ Біліктілік комиссиясының қаулысы (1936) Л.М. Целищеваға 1938 жылдың 1 қаңтарына ашық қорғау үшін арнайы кандидаттық диссертациясын ұсынуға мүмкіндік берді.

ХХ ғасырдың 30-жылдарында үлкен жұмыс атқарылып, нәтижесінде Қазақстан аумағында ірі қара малдың перипневмониясы 1937 жылға қарай жойылды. Осыған байланысты, негізінен ірі қара мал перипневмониясымен күресу мәселелерімен айналысатын ірі қара мал ауруларын зерттеу зертханасы 1937 жылы 16 наурызда жойылып, Л.М. Целищева протозоологиялық зертхананың арахно-энтомологиялық бөліміне аға ғылыми қызметкер лауазымына ауыстырылды.

1942 жылы наурызда Л.М. Целищева протозоологиялық зертхананың меңгерушісі болып тағайындалып, ол 1946 жылдың наурызына дейін осы лауазымда қызметте болды.

1944 жылы 28 сәуірде Ғылыми кеңестің отырысында Л.М. Целищева биология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін «Фауна клещей надсемейства Ixodidae и значение их в эпизоотологии гемоспоридиозов сельскохозяйственных животных в Казахстане» тақырыбында диссертациясын сәтті қорғады.

1946 жылдың 20 наурызынан 1947 жылдың маусымына дейін денсаулығына байланысты Л.М. Целищева институттағы жұмысын тоқтатуға мәжбүр болды. Сауығып шыққаннан кейін ол институтта жұмысын қайта жалғастырды, бірақ протозоологиялық зертхананың аға ғылыми қызметкері болды.

1953 жылдан бастап 1957 жылға дейін Л.М. Целищева протозоологиялық зертхананың меңгерушісі болып қайта тағайындалды.

Л.М. Целищева 30-дан астам ғылыми мақалалардың авторы. Негізгі ғылыми жұмыстары ветеринариялық арахнологияға арналған. Бұл бағытта ол Қазақстанда ауыл шаруашылығы жануарларының протозоидты ауруларын тасымалдаушы иксод кенелерінің фаунасын анықтады, КСРО үшін ірі қара малдың тейлериозын тасымалдаушы кенелер анықталды.

Лариса Михайловна Алма-Ата қаласының Орталық зиратында жерленген.

Алматы, Райымбек даңғылы, 223

+7 (727) 2337271

kaznivialmaty@mail.ru